Το σύνδρομο της θωρακικής εξόδου είναι ένα σύνολο κλινικών σημείων και συμπτωμάτων, που προκαλούνται από την πίεση των νεύρων ή/και αγγείων του άνω άκρου, όταν αυτά περνούν από στενούς ανατομικούς χώρους. Η ανατομία της περιοχής μπορεί αδρά να διαιρεθεί σε τρία τμήματα για την καλύτερη κατανόηση της παθολογίας του συνδρόμου.
Α. Το τρίγωνο των σκαληνών μυών
Β. Ο πλευροκλειδικός χώρος
Γ. Ο υποκλειδικός χώρος
Αιτιολογία
Τα αίτια του συνδρόμου διαιρούνται ως ακολούθως:
Α. Οστικά
– αυχενική πλευρά (1%)
– ευμεγέθης εγκάρσια απόφυση του 7ου αυχενικού σπονδύλου
– εξόστωση της κλείδας ή της πρώτης πλευράς, ευμεγέθης οστικός πόρος
Β. Μαλάκα μόρια
– σκαληνοί μύες (χώρος μεταξύ προσθίου και μέσου σκαληνού)
– ινώδης ταινία μεταξύ της απόφυσης του 7ου αυχενικού σπονδύλου και της 1ης πλευράς
– πλευροκλειδική μεμβρανική
– υποκλείδιοι μύες
Γ. Όγκοι
Δ. Αρτηριακά ανευρύσματα
Επιδημιολογία
Παρά το ότι οι επιδημιολογικές μελέτες για το σύνδρομο θωρακικής εξόδου είναι λίγες, φαίνεται ότι όλες συγκλίνουν σε συγκεκριμένους προδιαθεσικούς παράγοντες που σχετίζονται με το φύλο, την ηλικία και τον τύπο εργασίας των ασθενών.
Έτσι το σύνδρομο εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες μεταξύ 25 και 40 ετών με μία συχνότητα 3,5 με 4 φορές περισσότερο από ότι σε άνδρες. Στον εργασιακό χώρο, το σύνδρομο έρχεται τρίτο σε συχνότητα μετά την οσφυαλγία και το αυχενικό σύνδρομο και έχει μεγαλύτερη επίπτωση σε όσους αναγκάζονται από τη φύση της εργασίας τους να δουλεύουν με το άνω άκρο σε απαγωγή 45 μοιρών είτε να εκτελούνται επαναλαμβανόμενες κινήσεις με το άκρο πάνω από το ύψος του ώμου.
Κλινική εικόνα
Τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου θωρακικής εξόδου είναι:
– Πόνος
Χρόνιος, νυγμώδης, καυστικός, βύθιος πόνος, που αφορά τον ώμο, τον τράχηλο, την ωμοπλάτη και όλο το άνω άκρο. Ο πόνος, που συχνά εμφανίζεται και τη νύχτα, συνοδεύεται και από αιμωδίες (95%) ιδιαίτερα στο εσωτερικό, ωλένιο χείλος του άνω άκρου.
Χαρακτηριστικό είναι το παράπονο ορισμένων γυναικών ότι δεν μπορούν να χτενιστούν, αφού κουράζονται να κρατήσουν τα χέρια τους ψηλά, όπως και η δυσκολία άλλων στην οδήγηση, καθότι είναι αναγκασμένοι να κρατούν το άνω άκρο σε απαγωγή 45 μοιρών από τον κορμό.
– Υπαισθησίες
Είναι συχνό σύμπτωμα, με παραισθησίες ή δυσαισθησίες να εντοπίζονται συνήθως στο μικρό δάκτυλο και στο παράμεσο, ενώ δεν είναι σπάνιες και σε όλο το χέρι. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση ασθενών ότι νιώθουν το όλο άνω άκρο “βαρύ” ή “κουρασμένο”.
– Μυϊκή ατροφία
Συχνά προσβάλλονται οι μύες που νευρώνονται από το ωλένιο νεύρο.
– Αγγειοκινητικές διαταραχές
Όταν το σύνδρομο δεν είναι αμιγώς νευρογενές και εμπλέκεται και πίεση μεγάλων αγγείων, τότε η κλινική εικόνα μπορεί να συνοδεύεται και από:
– οίδημα
– διόγκωση φλεβών
– κυάνωση και αλλαγή χροιάς.
Η θέση του άνω άκρο και ιδιαίτερα του ώμου σε σχέση με τον κορμό, δίνει εδώ σημαντικές πληροφορίες για την νόσο. Η μείωση του σφυγμού της κερκιδικής αρτηρίας σε συγκεκριμένες θέσεις ή η εμφάνιση και επίταση των συμπτωμάτων, για τα οποία παραπονείται ο ασθενής, όταν καλεστεί να κρατήσει τα χέρια ψηλά για 3 λεπτά, είναι βοηθητικά διαγνωστικά σημεία για τη φύση της νόσου.
Διαγνωστική προσέγγιση
Πέραν της κλινικής εκτίμησης και εξέτασης του ασθενή με συγκεκριμένες διαγνωστικές δοκιμασίες, που δεν άπτονται του ενδιαφέροντος του ασθενή, υπάρχουν παρακλινικές εξετάσεις που βοηθούν στη διάγνωση αλλά και την διαφορική διάγνωση του συνδρόμου της θωρακικής εξόδου. Κάποιες από τις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις είναι:
– Α/Α αυχενικής μοίρας F/P/λοξές
– Α/Α θώρακος
– ΗΜΓραφική μελέτη
– Ψηφιακή αγγειογραφία της υποκλειδίου αρτηρίας
– Αξονική τομογραφία
– Μαγνητική τομογραφία
– Αξονική – μαγνητική αγγειογραφία
Διαφορική διάγνωση
Η διαφορική διάγνωση του συνδρόμου θωρακικής εξόδου θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
1. Σύνδρομα πίεσης των περιφερικών νεύρων
– ΣΚΣ
– Ωλενίας νευρίτιδα
2. Αυχενοβραχιόνια σύνδρομα.
3. Ισχαιμικές καρδιοπάθειες
4. Όγκοι της κορυφής των πνευμόνων
5. Νευροφυτικές διαταραχές
Θεραπεία
Η θεραπεία του συνδρόμου θωρακικής εξόδου είναι κατ’ αρχήν συντηρητική. Στόχος της θεραπείας είναι η ενδυνάμωση του άνω άκρο και του αυχένα, η ανύψωση του ώμου και της ωμοπλάτης με ασκήσεις ενδυνάμωσης του τραπεζοειδούς μυός, του ανελκτήρα της ωμοπλάτης και του ρομβοειδούς μυός και η εκγύμναση της απαγωγής και προσαγωγής του ώμου. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν ειδικά πρωτόκολλα παρακολούθησης με προγράμματα ασκήσεων. Υπάρχουν περιπτώσεις όπως σε συγγενή αιτιολογία του συνδρόμου, όπου η συντηρητική θεραπεία μπορεί ακόμα και να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Σε αυτή την περίπτωση, όπως και σε αποτυχία της συντηρητικής θεραπείας ή σε παρουσία σοβαρών νευρολογικών βλαβών ή αγγειολογικών διαταραχών, η θεραπεία πλέον είναι χειρουργική.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του συνδρόμου θωρακικής εξόδου πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο χειρουργό και αποσκοπεί στην αποσυμπίεση του βραχιόνιου πλέγματος, η οποία επιτυγχάνεται με νευρόλυση του βραχιόνιου πλέγματος ή των προσβεβλημένων νευρικών στελεχών και με άρση του αιτίου που προκαλεί την πίεση.
Μπορεί να περιλαμβάνει:
– Σκαληνεκτομή
– Αφαίρεση υπεράριθμης πλευράς
– Εκτομή συνδετικών ταινιών
– Απολίνωση της εγκάρσιας τραχηλικής φλέβας
– Εκτομή της πρώτης πλευράς
– ‘Ολα τα ανωτέρω